Có thể bạn đã từng nghe qua nhóm máu hiếm, nhưng liệu bạn đã thực sự biết nhóm máu hiếm nhất là nhóm máu nào chưa? Cùng theo dõi bài viết dưới đây để biết mình có thuộc nhóm máu hiếm hay không, từ đó có sự chuẩn bị kịp thời trong trường hợp không may cần được hiến máu nhé!
Nhóm máu là gì?
Trong máu của chúng ta sẽ chứa các kháng nguyên bao phủ bề mặt của các tế bào hồng cầu và việc xác nhận các kháng nguyên này có ý nghĩa rất quan trọng trong việc hiến và nhận máu. Bởi, nếu một người nhận máu chứa kháng nguyên không đồng nhất với nhóm máu của người cho, hệ thống miễn dịch của người nhận sẽ tấn công các tế bào lạ và dẫn tới tử vong.
Nhóm máu được quyết định bởi sự có mặt hay không có mặt của một loại protein hay còn được gọi là kháng nguyên D của yếu tố Rh (RhD). Hiện nay, nhóm máu được chia làm 8 loại gồm:
- Nhóm máu A (-): Chứa kháng nguyên A, không có RhD
- Nhóm máu A (+): Chứa kháng nguyên A và RhD
- Nhóm máu B (-): Chứa kháng nguyên B và không có RhD
- Nhóm máu B (+): Chứa kháng nguyên B và RhD
- Nhóm máu O (-): Không chứa kháng nguyên A, B và RhD
- Nhóm máu O (+): Không chứa kháng nguyên A, B nhưng có RhD
- Nhóm máu AB (-): Chứa kháng nguyên A và B, không có RhD
- Nhóm máu AB (+): Gồm cả kháng nguyên A, B và RhD.
Bạn sẽ được kế thừa nhóm máu từ cha mẹ ruột truyền lại, điều này giống như màu mắt hay màu tóc. Di truyền sẽ quyết định yếu tố bạn có mang nhóm máu hiếm nhất hay không.
Nhóm máu hiếm nhất là nhóm máu nào?
Trong y học, việc truyền máu hiện nay chỉ quan tâm đến 8 nhóm máu đã được phân loại kể trên. Theo số liệu thống kê của Bộ Y tế tháng 12/2018, tỷ lệ của các nhóm máu như sau:
- Nhóm máu O (+): 35%
- Nhóm máu O (-): 13%
- Nhóm máu A (+): 30%
- Nhóm máu A (-): 8%
- Nhóm máu B (+): 8%
- Nhóm máu B (-): 2%
- Nhóm máu AB (+): 2%
- Nhóm máu AB (-): 1%
Thông qua số liệu ở trên có thể thấy, nhóm máu hiếm nhất hiện nay là nhóm máu AB (-).
Tại Việt Nam, tỷ lệ người mang nhóm máu Rh (-) rất ít, chỉ chiếm khoảng 0,04 – 0,07% tổng dân sống. Do đó, đây được xem là nhóm máu hiếm.
Nhóm máu hiếm nhất trên thế giới hiện nay đó là Rh-null. Người mang nhóm máu này không chứa bất kỳ kháng nguyên thuộc loại Rh nào, không chỉ riêng RhD. Và chỉ chưa tới 50 người mang nhóm màu này và nó còn được gọi là “loại máu vàng”.
Lúc này, xét nghiệm máu được xem là cách duy nhất giúp bạn biết được mình đang thuộc nhóm máu nào và có phải là nhóm máu hiếm nhất hay không.
4 Nhóm máu hiếm nhất trên thế giới được quý như vàng
Nhóm máu Bombay, Rh-null, Lutheran và Rh (-) âm tính là những loại máu hiếm nhất thế giới bởi tỷ lệ người mang nhóm máu này chỉ chiếm 1/ 1.000 người.
Theo báo cáo của American Red Cross, loại máu hiếm gặp nhất đó là máu AB (-) với số người da trắng sở hữu chỉ 1%. Trong đó Máu B (-) và O (-) cũng chỉ chiếm ít hơn 5% tổng số dân số thế giới với mỗi loại.
Ngoài ra, một số loại máu rất hiếm khác ít được nhắc tới như:
Máu Rh-Null
Máu Rh-null không hề chứa bất kỳ kháng nguyên nào trong hệ Rh vì thế nó được xếp vào nhóm máu rất hiếm và đặc biệt. Trong suốt 50 năm qua mới chỉ xác định được 43 người mang nhóm máu này, trong đó 9 người đồng ý hiến tặng.
Nhóm máu Rh-null không chứa kháng nguyên nên nó có thể truyền cho tất cả các nhóm máu trên thế giới, bao gồm cả nhóm máu thuộc hệ Rh (-). Đây cũng là lý do vì sao Rh-null được gọi là “máu vàng”.
Khả năng cứu sống người của nhóm máu này rất lớn, thế nhưng họ lại không thể nhận bất kỳ loại máu nào trừ máu Rh-null. Điều này cũng đồng nghĩa với việc người sở hữu nhóm máu Rh-null phải đối mặt với nguy cơ tử vong vì mất máu cao hơn so với người bình thường.
Nhóm máu Bombay
Nhóm máu Bombay được phát hiện vào năm 1952 bởi vị tiến sĩ, bác sĩ Y.M.Bhende tại trường Đại học Y Seth Gordhandas Sunderdas, Mumbai. Qua phân tích, bác sĩ phát hiện nhóm máu này thiếu các kháng nguyên A, B, H nên được gọi với tên gọi khác là nhóm máu hh.
Người mang nhóm máu này chỉ có thể nhận máu từ người mang nhóm máu Bombay khác. Trong trường hợp họ nhận huyết thanh từ người mang nhóm máu khác (A, B, O hay AB) sẽ dẫn tới phản ứng đông máu, thậm chí là tử vong ngay tại chỗ.
Ngược lại, nhóm máu hh có thể truyền cho bất kỳ nhóm máu nào thuộc huyết hệ A, B, O.
Máu The Lu (ab-) hoặc Lutheran
Đây là nhóm máu hiếm nhất được phát hiện từ bệnh nhân tên Luteran vào năm 1945. Với kiểu hình Lu (ab-) vô cùng hiếm, và tỷ lệ người sở hữu nhóm máu này chỉ chiếm khoảng 1/ 3.000 người.
Máu Rh âm tính
Rh (-) không phải hiếm nhưng cho tới nay chưa có bất kỳ nhà khoa học nào có thể xác định được nguồn gốc của nhóm máu này. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, người sở hữu nhóm máu này là kết quả của một đột biến ngẫu nhiên hay hậu duệ của một tổ tiên khác.
Một số bằng chứng đã cho thấy, máu Rh (-) đã có cách đây 35.000 năm và nó không theo con đường tiến hóa thông thường nên ít có khả năng đột biến trong những loại máu còn lại.
Những rủi ro thường gặp khi mang nhóm máu hiếm nhất
Khi biết bản thân mang nhóm máu hiếm nhất, bạn nên chú ý hơn tới các rủi ro có thể gặp phải như:
Ảnh hưởng tới thai kỳ
Phụ nữ mang thai sẽ được bác sĩ chỉ định làm xét nghiệm máu để biết nhóm máu chính xác. Trong trường hợp mẹ sở hữu nhóm máu có yếu tố Rh (-) nhưng thai nhi lại thừa hưởng nhóm máu Rh (+) từ bố thì sẽ xảy ra tình trạng bất đồng nhóm máu Rh.
Nếu không được can thiệp sớm, nó có thể gây ra tình trạng thiếu máu tan máu cho thai nhi và trẻ sơ sinh. Bởi, cơ thể mẹ sẽ có phản ứng với Rh (+) trong máu con, từ đó tạo ra các kháng thể tấn công vào máu của con.
Để phòng ngừa phản ứng này, thai phụ mang nhóm máu Rh (-) sẽ được bác sĩ kê dùng một loại thuốc có tên là Rh immunoglobulin (RhIg).
Truyền máu, hiến máu
Nếu cơ thể mang nhóm máu hiếm nhất hay có yếu tố Rh (-), bạn cần liên hệ ngay với hội nhóm những người có cùng nhóm máu đó để có thể cho, nhận máu khi cần.
Bởi, cơ thể sẽ kích hoạt hệ miễn dịch tấn công đến các tế bào máu lạ nên việc nhận máu không đúng nhóm máu theo hệ thống ABO sẽ tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ, thậm chí là đe dọa đến tính mạng. Cụ thể, người mang nhóm máu B sẽ không được truyền máu cho người mang nhóm máu A và ngược lại.
Vì thế, bạn chỉ có thể nhận máu từ người có cùng nhóm máu hay có nhóm máu tương thích, chẳng hạn như:
- Người mang nhóm máu A (+): Có thể nhận nhóm máu A (+), A (-), O (+) hoặc O (-).
- Người mang nhóm máu A (-): Nhận được máu từ người có A (-) hoặc O (-).
- Người mang nhóm máu B (+): Nhận được máu từ người có B (+), B (-), O (+) hay O (-).
- Nhóm máu B (-): Có thể nhận máu từ người có B (-) hoặc O (-).
- Nhóm máu AB (+): Nhận được tất cả các nhóm máu (người nhận chung).
- Nhóm máu AB (-): Nhận được máu từ người có AB (-), A (-), B (-) hoặc O (-).
- Người mang nhóm máu O (+): Nhận được máu từ người hiến tặng có O (+) hoặc O (-).
- Nhóm máu O (-): Chỉ có thể nhận được máu từ người hiến tặng có cùng nhóm O (-).
Phải làm gì nếu bản thân mang máu hiếm?
Trước tiên, bạn hãy đến bệnh viện và trao đổi với bác sĩ về trường hợp nhóm máu hiếm nhất của mình. Sau khi nắm được thông tin, bạn sẽ được ghi nhận lại và vào danh sách những người cho hoặc nhận máu hiếm. Bạn có thể nhận lời đề nghị được hỗ trợ máu và ngược lại.
Với phụ nữ mang thai lần đầu, tình trạng này sẽ ít nguy cơ nhất. Vì thế, bạn hãy tham vấn bác sĩ sản khoa và huyết học để được tư vấn, theo dõi và có biện pháp điều trị, phòng ngừa cho lần mang thai tiếp theo.
Nhóm máu hiếm nhất luôn là vấn đề gây bối rối cho bệnh nhân lẫn bác sĩ điều trị. Việc nắm được nhóm máu của mình rất quan trọng trong tình huống khẩn cấp. Đồng thời nó cũng giúp bạn có thể cứu giúp bệnh nhân khác trong những trường hợp hiểm nghèo.
